روانشناسی شهوت و عشق

روانشناسی شهوت و عشق

شهوت ممکن است به طور مستقل از عشق رمانتیک برانگیخته
شود. بدیهی است که شهوت می‌تواند همزمان با عشق هم وجود داشته
باشد؛ گرچه در مورد بعضی عشاق ارضای بی بند و بار و غیرمتعهدانه شهوت می‌تواند عشق
رمانتیک همراه آن را از بین ببرد.

شهوت در یهودیت

بر پایهٔ سنت‌های یهودیت،
هیچ چیزی بر زمین بیهوده آفریده نشده‌است. شهوت تنها هنگامی گناه‌آلود
است که برای دارایی یا همسر فرد دیگری باشد. شهوت نه تنها که گناه نیست بلکه هنگامی
که میان زن و شوهر باشد ثواب
نیز می‌باشد.

شهوت در مسیحیت

کاتولیک‌ها
شهوت را به عنوان یکی از ۷ گناه
بزرگ هفتگانه می‌دانند. در عهد
قدیم، زنا را با سنگسار
مجازات می‌کرده‌اند. در عهد
جدید، مسیح، نگاه شهوت
آلود به زن(زن شوهر کرده) را به عنوان زنا یاد می‌کند.

پروتستان‌ها بر این باورند که همهٔ گناهان، از جمله
شهوت، تنها توسط خدا و با مرگ و رستاخیز عیسی مسیح می‌تواند بخشوده شوند.

شهوت در اسلام

برخی از عامهٔ مردم بر این باورند که اسلام مسئله غریزهٔ جنسی
و ارضاء شهوت را به کلی نادرست خوانده و تنها امر به معنویات نموده است، حال آنکه
اسلام نه
تنها به مسئلهٔ ارضاء شهوت کم توجه نبوده‌است بلکه بیشترین توجه و دقیق ترین توجهات
به این مقوله در میان تمام دیگر ادیان از سوی دین اسلام و
خصوصا مذهب شیعه بوده‌است.

علت عشق است یا شهوت؟

اما تمام حوادث شیمیایی و عصبی برانگیزاننده عشق، یک سئوال از
نوع «اول مرغ بود یا تخم مرغ» را به میان می‌آورد: آیا عاشق شدن علت این تغییرات
شیمیایی در مغز است یا معلول آن؟ اول مرغ بود یا اول تخم مرغ؟

در مورد این سئوال توضیحی وجود دارد که نخستین بار اتولوژیست
(کردارشناس
حیوانات) کنراد
لورنتس، برنده جایزه
نوبل به آن پرداخت. لورنتس
در اردک‌ها
پدیده‌ای را مشاهده کرد که آن را «نقش
پذیری» (imprinting) نام نهاد. لحظه‌ای بحرانی برای آشیانه سازی یک پرنده وجود
دارد، هنگامی که مغز و دستگاه
عصبی مرکزی جوجه
اردک آماده ایجاد پیوند میان او و مادرش است. در غیاب پرنده مادر جوجه با اولین
حیوانی که دیدار می‌کند این پیوند را برقرار می‌کند. مکانیسم نقش پذیری برای بقا
حیاتی است چرا که تصور بر این است که ارتباط با یک والد محافظت کننده بقا را تضمین
می‌کند.
جان
باولبای روانشناس
از ایده لورنتس استفاده کرد و «نظریه
دلبستگی» (attachment Theory) ارائه کرد. کودکی که نمی‌تواند با مادرش پیوند
عاطفی پیدا کند، از شانس کمتری برای بقا برخوردار است. با توجه به شباهت میان یک
کودک محروم از مادر و یک عاشق
ناکام دانشمندان این پدیده «نقش
پذیری» را در مورد عشق افراد بزرگسال هم
مطرح کرده‌اند. عاشق
مانند کودکی دلبسته به مادر به چشمان معشوق
خیره می‌شود و آه می‌کشد و اگر رابطه اش را با او از دست دهد مانند کودکی طرد شده،
می‌گرید و به افسردگی دچار می‌شود و حتی ممکن است به خود صدمه بزند.

در صورت موفقیت در پیوند ابتدایی میان عشاق دلبستگی درازمدت در چشم‌انداز
قرار می‌گیرد. چنین واقعه‌ای پس از آنکه عشق رمانتیک سیرش را طی کرد و اتحاد عاشق و
معشوق فرزندانی را به بار آورد رخ می‌دهد. اما این مرحله جدید پیش بینی نشده و
نامنتظر است چرا که به طور شاخص ۱۸ ماه تا ۳ سال پس از شروع عشق آبشارهای فنیل
ایتلامین دوپامین و اکسی
توسین در مغز فروکش می‌کنند و
به قول دانشمندان علوم اعصاب
ذخیره واسطه‌های عصبی تمام می‌شود.

دگرش شهوت به عشق

اغلب پژوهش‌ها حاکی از آن است که شهوت صرف کمتر به سمت عشق رمانتیک
پیشرفت می‌کند. بنا به گفتهٔ هلن
فیشر مداربندی مغز در مورد شهوت لزوما آتش عشق را روشن نمی‌کند. از طرف دیگر
عشق رمانتیک، به خصوص پس از تولد فرزندان، می‌تواند به مرحله سومی پیشرفت کند:
دلبستگی و تعلق. خصوصیتی که برای یک ازدواج
پایدار لازم است. این دلبستگی عمیق تر که در عشاق بالغ و دیرین شکوفا می‌شود، به
طور شاخص پس از تولد یک فرزند به وجود می‌آید. با این حال مثال‌های فراوانی وجود
دارد که یک دلبستگی مادام العمر میان زوجی بدون فرزند به وجود آمده، درست همان طور
که بسیاری از زوج‌های صاحب فرزند هیچ گاه به این مرحله دلبستگی عمیق مدام نمی‌رسند.